بدون شک شما هم با زندگی در کشور ایران، از وجود بناهای تاریخی و فوق العاده آگاه هستید. می‌دانید که وجود این بناها چه جلوه زیبایی به فرهنگ و اصالت ایرانی می‌دهد. از گذشته تا کنون، هر سرزمین سبک معماری مخصوص خودش را داشته است. معماری ایرانی یکی از غنی‌ترین و متنوع‌ترین معماری‌های جهان است که از هزاران سال پیش تاکنون ادامه داشته است. این معماری از فرهنگ، مذهب و جغرافیای ایران الهام گرفته است و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که آن را از معماری‌های دیگر متمایز می‌کند. معماری ایرانی الهام‌بخش بسیاری از معماران جهان بوده است. این معماری با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، می‌تواند الهام‌بخش معماران امروزی نیز باشد تا بناهایی زیبا و پایدار خلق کنند. حال امروز و در این مقاله قصد داریم که به بررسی تاریخچه و تحولات معماری ایرانی از گذشته تا کنون و تاثیرات آن بر معماری فعلی جهان بپردازیم. با ما همراه باشید.
معماری ایرانی چیست؟
معماری ایرانی به سبکی از معماری گفته می‌شود که در ایران و مناطق تحت تسلط ایران در طول تاریخ رواج داشته است. این سبک از معماری ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که آن را از معماری‌های دیگر متمایز می‌کند. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به استفاده از مصالح طبیعی مانند سنگ، آجر و چوب، توجه به اصول هندسی و ریاضی، استفاده از نقوش و تزئینات هندسی و گیاهی و توجه به نور و روشنایی اشاره کرد. ممکن است با خود بگویید که در سبک های معماری دیگر هم می‌توان این ویژگی ها را دید. آری درست است. برخی ویژگی ها در سبک های مختلف هستند که مشترک می‌باشند. دلیل آن هم اشتراک عناصر و هنرها در صنعت معماری می‌باشد. پس اگر در ویژگی های معماری ایرانی و سبک های دیگر تشابهاتی را دیدید، تعجب نکنید.
تاریخچه معماری ایرانی
می‌دانید که معماری ایران یکی از با قدمت ترین معماری های جهان بوده و هست. تاریخ معماری ایرانی به هزاره سوم پیش از میلاد باز می‌گردد. در این دوران، تمدن‌های ایلام و سومر در ایران وجود داشتند که آثار معماری ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته‌اند. از جمله این آثار می‌توان به زیگورات چغازنبیل در شوش اشاره کرد. در ادامه قصد داریم که توضیحاتی کوتاه در ارتباط با معماری ایرانی در دوره های مختلف تاریخی ایران ارائه بدهیم. اگر قصد دارید که به توضیحات بیشتری دسترسی داشته باشید، پیش تر در مقاله ای تحت عنوات تاریخچه معماری ایرانی، به طور کلی این موضوع را بررسی کرده ایم. می‌توانید به آن مطلب رجوع کنید. ما را دنبال کنید.
سلسله هخامنشیان
ابتدا بپردازیم به دوران اوج شکوه، عظمت و قدرت معماری در ایران. در دوران هخامنشیان (550-330 پیش از میلاد)، معماری ایرانی به اوج شکوه خود رسید. در این دوران، بناهای بزرگ و باشکوهی مانند کاخ آپادانا در شوش، کاخ تخت جمشید و پل سی و سه پل در اصفهان ساخته شدند. امروزه در دنیا، معماری ایرانی در دنیا با تخت جمشید بزرگ شناخته می‌شود.
سلسله اشکانیان
پس از پیروزی قوم پارت در برابر هخامنشیان، دورن حکومت پارت ها بر ایران با عنوان سلسله اشکانیان آغاز شد. در دوران اشکانیان (250 پیش از میلاد-224 میلادی)، معماری ایرانی همچنان رونق داشت. در این دوران، بناهای مذهبی مانند آتشکده‌ها و بناهای شهری مانند شهر ساسانی تیسفون ساخته شدند. درواقع می‌توان گفت که معماری این دوره چیزی کم تر از هخامنشیان نداشته است.
سلسله ساسانیان
در دوران ساسانیان (224-651 میلادی)، معماری ایران به سبکی جدید و منحصربه‌فرد تبدیل شد. در این دوران، بناهای مذهبی مانند آتشکده‌های چهار ایوانی، بناهای نظامی مانند دژها و بناهای شهری مانند شهر ساسانی جندی شاپور ساخته شدند. پس از پایان حکومت ساسانیان بر ایران، تحولات بسیار زیادی در معماری ایرانی به وجود آمد که در بخش بعد به آن می‌پردازیم.
ورود اسلام به ایران
اما حال بپردازیم به آغاز تحولی عظیم در معماری ایرانی. در دوران اسلامی (651 میلادی-کنون)، معماری ایرانی با معماری اسلامی ترکیب شد و سبک‌های جدیدی از معماری مانند معماری سلجوقی، معماری ایلخانی، معماری تیموری و معماری صفوی پدید آمد. این سبک هنوز هم در ایران رواج دارد و با عنوان معماری ایرانی مدرن شناخته می‌شود. از مهم ترین بناهای اسلامی در ایران می‌توان به مساجد و حرم های زیارتی اشاره نمود.
تحولات معماری ایرانی در دوره های مختلف
گفتیم که معماری ایرانی در طول تاریخ تغییرات زیادی را به خود دیده است. حال شاید بپرسید چه تغییراتی در این معماری به وجود آمده است؟ این تغییرات تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند فرهنگ، مذهب، جغرافیا و حکومت‌های مختلف بوده است. از جمله مهم‌ترین تغییراتی که در این معماری به وجود آمده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از مصالح جدید مانند کاشی، آجرنما و گچبری
- تغییر در طرح و شکل بناها
- استفاده از تزئینات جدید مانند مقرنس، گنبد و گلدسته
نقش معماری ایرانی در جهان امروز
این سبک معماری امروزه در جهان نقش مهمی دارد. این معماری به عنوان یکی از شاخص‌ترین نمادهای فرهنگ و تمدن ایران شناخته می‌شود. بناهای زیادی در ایران وجود دارند که در دنیا شناخته شده هستند. علاوه بر آن، معماران ایرانی زیادی در طول تاریخ بوده اند که توانسته اند نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان آثار به یاد ماندنی و زیبایی را از خود بر جای بگذارند. بسیاری از بناهای این معماری در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند. این بناها از جمله جاذبه‌های گردشگری مهم جهان هستند و سالانه میلیون‌ها گردشگر را از سراسر دنیا به خود جذب می‌کنند. برای دانستن لیست این آثار راهکارهای زیادی وجود دارد. وبلاگ های مختلف در فضای اینترنت و همچنین ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.
بناهای معروف معماری ایرانی در دنیا
ارگ بم
در ابتدا باید بگوییم که این اثر در استان کرمان و در شهر تاریخی بم قرار دارد. برای دانستن بزرگی این بنا کافیست همین را بگوییم که ارگ بم، به عنوان بزرگترین سازه خشتی در جهان ثبت شده و شناخته می‌شود. این اثر فوق العاده در سال 2004 میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
مسجد جامع اصفهان
حال نوبت بررسی یکی دیگر از شاهکارهای معماری ایران است. در ابتدا این را بگوییم که این اثر حاصل ترکیب معماری ایرانی و معماری اسلامی می‌باشد. البته ممکن است با خود بگویید که پس میدان نقش جهان چه می‌شود؟ درواقع این بناها در محیطی نزدیک به یکدیگر قرار دارند و آن ها را تحت عنوان یک مجموعه تاریخی می‌شناسیم. این مسجد در سال 2001 میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
تخت جمشید
اما بپردازیم به فخر معماری ایران زمین. اثری که هر ایرانی با تماشای آن به ایرانی بودن خود می‌بالد. تخت جمشید را می‌توان شناسنامه معماری ایرانی معرفی کرد. اثری که هر چه زمان می‌گذرد، نه تنها از عظمت آن کم نمی‌شود، بلکه به شکوه و ابهت آن اضافه می‌شود. پس باید بدانیم که با چه اثر خارق العاده ای روبرو هستیم. تخت جمشید در سال 1979 میلادی در یونسکو به ثبت رسید.
از همراهی شما عزیزان با ما در این مقاله متشکریم. دیدید که به بررسی و معرفی تاریخچه معماری ایرانی و تحولات آن در طول تاریخ پرداختیم. این معماری الهام‌بخش بسیاری از معماران جهان بوده است. این معماری با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، می‌تواند الهام‌بخش معماران امروزی نیز باشد تا بناهایی زیبا و پایدار خلق کنند. در پایان، می‌توان گفت که معماری ایرانی یک میراث ارزشمند برای همه ایرانیان است. این میراث باید حفظ و به نسل‌های آینده منتقل شود. می‌توان با مرمت و بازسازی بناها، استفاده از معماری ایرانی در ساخت بناهای جدید، آموزش و آگاه‌سازی مردم و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های معماری ایرانی به حفظ و گسترش این آثار کمک کرد. مجموعه اوحددکو با تخصص در طراحی و اجرای دکوراسیون با سبک های مختلف آماده آغاز همکاری با شما عزیزان است. شما می‌توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان، با متخصصان ما در تماس باشید.
