در ساختمان‌سازی به وفور نام گچ گشته را شنیده‌ایم، اما شاید از این اصطلاح ساختمانی تعریف جامعی نداشته باشیم. درواقع بهتر است بگوییم: «چطور می‌شود گچ، کشته شود؟» یقیناً نیازهای صنعت ساختمان باعث شده است که در طول سال‌ها، مهندسان، معماران، گچ‌کاران و کلیه افراد دخیل در اجرای پروژه‌های عمرانی، با یکی از مصالح پرکاربرد همانند گچ آشنا شوند و بتوانند از ویژگی‌های آن نهایت بهره را ببرد. به عبارتی، گچ کشته محصولی از دِل نیازهای ساختمانی است، اینکه چطور انسان توانسته از حداکثر قابلیت‌های اجرایی یک ماده خاص برای پیشبرد اهدافش استفاده کند؛ با بهدی سازه همراه باشید.
گچ کشته چیست؟
یکی از ویژگی‌های این گچ این است که زودگیر است و به سرعت سخت می‌شود. به همین دلیل ممکن است نتواند سطح وسیعی را اندود کند. زودگیر بودن باعث می‌شود گچ حالت پلاستیکی و شکل‌پذیری خود را از دست بدهد و کار با آن سخت و دشوار شود. برای برطرف کردن این مشکل، گچ کاران اقدام به کشتن گچ می‌کنند.
گچی که از این طریق حاصل می‌شود (در ادامه طرز درست کردن گچ کشته توضیح داده می‌شود) تمام خصوصیات اصلی خود را از دست می‌دهد، برای مثال، دیر خشک می‌شود و خاصیت شکل‌پذیری و پلاستیسیته پیدا می‌کند. بنابراین گچ کشته این امکان را در اختیار گچ کاران قرار می‌دهد که در مدت زمان بیشتری از گچ استفاده کنند و بتوانند در اندودکاری دیوار به راحتی مانور دهند.
همچنین به دلیل پایین بودن خصوصیات مکانیکی گچ کشته، از آن به اندازه یک لایه نازک به عنوان پرداخت نهایی سطح استفاده می‌شود و فرآیند زیرسازی با همان گچ زنده صورت می‌گیرد. بعد از پایان نازک‌کاری، سطح یکنواخت، صاف و یک‌دست دیوار نشان‌دهنده این است که کشته کشی انجام شده است. ناگفته نماند، گچ کشته به طور عمده در اندود کاری دیوار و گچ بری سقف استفاده می‌شود و کاربردهای دیگری ندارد.
نکته: در بازار فروش مصالح ساختمانی، گچی با عنوان گچ کشته وجود ندارد، بلکه برای تهیه آن نیاز به انجام اقدامات ویژه است.
نحوه ساخت گچ کشته + ویدئو طرز تهیه
طرز تهیه گچ کشته در زیر به تفصیل بیان شده است:
- از گچ سفیدکاری با دانه‌بندی ریز باید استفاده شود و یا می‌توان گچ معمولی را الک کرده تا دانه‌های ریز حاصل شود. دلیل این کار جهت مرغوبیت بیشتر و افزایش حالت انعطاف‌پذیری گچ است.
- قبل تهیه مخلوط، باید نسبت‌های وزنی آب و گچ را تعیین کنید. برای این منظور بهتر است در یک کیلوگرم گچ، ۰٫۷ تا ۰٫۸ لیتر آب استفاده شود. به این معنا که آب باید معادل وزنی ۷۰ تا ۸۰ درصد گچ باشد.
- سپس یک ظرف (استانبولی) تمیز و عاری از کثیفی را تهیه کنید.
- نصف ظرف را از آب پُر کنید.
- حال نوبت اضافه کردن گچ الک شده است، گچ را به آرامی داخل ظرف بریزید و در این بین شروع به هم زدن مخلوط کنید. بعد از آنکه تمام گچ را داخل ظرف خالی کردید، به مدت ۱۰ دقیقه به طور مداوم مخلوط را به هم بزنید. این مرحله مهم‌ترین قسمت تهیه گچ کشته است.
- بعد از پایان این زمان، ملات گچ به اصطلاح کشته می‌شود و تمام ویژگی‌های گچ زنده را تحت شعاع قرار می‌دهد.
نکته: عمل ورز دادن را باید تا جایی ادامه داد که گچ توان و گیرش زودهنگام خود را از دست دهد.
فواید گچ کشته
- انعطاف‌پذیری بالا
- کندگیر بودن و قابلیت مانور بالا
- ایجاد سطحی زیبا، یکنواخت و صاف
- بالا رفتن خاصیت آکوستیک فضا (عایق صدا)
- ساده بودن شرایط ساخت
- مقاومت مناسب برای مقابله با آتش
- فراوانی و در دسترس بودن گچ
- قیمت مناسب
معایب گچ کشته
- مقاومت پایین مکانیکی (به همین دلیل نباید بیش از یک یا دو میلی‌متر اندود انجام شود.)
- مقاومت پایین در برابر رطوبت
- خوردگی در فلزات
کُشته کشی گچ به چه صورت است؟
بعد از انجام سفید کاری و قبل از آنکه ملات گچ زنده به طور کامل خشک شود، یک لایه گچ کشته روی دیوار کشیده می‌شود؛ به این کار «کشته کشی» می‌گویند. حداکثر به میزان یک میلی‌متر، گچ را با استفاده از ماله روی دیوار پخش کرده و پرداخت نهایی انجام می‌گیرد. دلیل انجام این کار، جهت رسیدن به سطحی صاف و یک‌دست است. پس از پایان کُشته کشی و قبل از رنگ کاری، باید بگذاریم دیوار خشک شود.
نکته: ایجاد ترک و پوسته پوسته شدن سطح نهایی به دلیل ضخامت بیش از حد کشته کشی است.
اهمیت استفاده از گچ گشته
همان‌طور که آشکار است، استفاده از گچ کشته در ساختمان اجتناب‌ناپذیر است. گچ‌کاران امروزه به خوبی می‌دانند که چرا و چگونه از این نوع گچ باید استفاده کنند. محصول نهایی که همان اندود دیوارد و گچ‌بری سقف است، وابسته به استفاده از گچ کشته است. دلیل این موضوع را می‌توان به راحتی در کاربرد و ایجاد سطوح دلخواه است. به هر روی، برای دانشجویان و حتی مهندسان آینده کشور، شناخت و یادگیری طرز تهیه این گچ می‌تواند به آنها دید گسترده‌تری از شیوه‌های اجرای ساختمان دهد.
