ساختمان سازی همیشه سرشار از تجهیزات ریز و درشت است که هر یک نقش خاصی بر عهده دارند. صفحه فولادی اتصال، ورقه گونیایی، ورق اتصال و لچکی همگی از اسامی فارسی گاست پلیت به حساب می‌آیند ولی در مقاله اصول طراحی گاست از نام انگلیسی گاست پلیت استفاده شده است. در این مقاله به بررسی کاربرد این بخش از سازه فولادی و طراحی آن پرداخته شده است. در ادامه همراه بهدی سازه بمانید.
گاست پلیت چیست؟
گاست پلیت جزئی از اسکلت فولادی است که در اشکال مختلفی طراحی و تولید می‌شود. از گاست پلیت یا صفحه فولادی برای اتصال مهاربندها به تیرهای اصلی استفاده می‌شود. گاست پلیت در واقع یک صفحه فولادی است که وظیفه اتصال دو بخش از سازه فولادی را بر عهده دارد. از این بخش از سازه فولادی برای مهار بارهای جانبی استفاده می‌شود تا سازه علاوه بر مقاومت در برابر بارهای ثقلی شامل وزن ساختمان و بارهای مرده و زنده، توانایی مقابله در برابر بارهای جانبی چون بار باد و زلزله نیز داشته باشد.
جهت اجرای سازه‌های فلزی، می‌توانید درخواست خود را درسامانه آنلاین کارگشا درج نمایید
گاست پلیت چه کاربردی در سازه فولادی دارد؟
همان‌طور که گفته شد از گاست پلیت‌ها برای اتصال مهاربند به تیرها و ستون‌های اصلی استفاده می‌شود. این بخش از سازه فولادی نه تنها در بناها بلکه برای ساخت پل‌ها نیز مورد استفاده هستند. اندازه و قدرت گاست پلیت یا ورق اتصال، با ابعاد و نوع عملکرد سازه رابطه مستقیم دارد، به این صورت که هر چه مقدار نیروی وارد شده بر سازه بزرگ‌تر باشد، ابعاد گاست پلیت نیز افزایش پیدا می‌کند. طراحی صحیح و درست گاست پلیت کمک می‌کند تا بارها به درستی منتقل شده و سازه عملکردی مناسب در هنگام وارد آمدن بار داشته باشد.
نکاتی در رابطه با طراحی گاست پلیت
گاست پلیت بر اساس اصول و استانداردهای خاصی طراحی و اجرا می شوند که در زیر به نکاتی مهم در این خصوص اشاره شده است.
- گاست پلیت با توجه به سفارش کارفرما از هر جنس و در هر ابعادی طراحی و تولید می‌شوند.
- در اتصال اجزای اسکلت سازه فولادی معمولاً از گاست پلیت های مربع، مستطیل، مثلث و هر شکل دیگری که به سفارش مشتری است، استفاده می‌شود.
- ضخامت و ابعاد گاست پلیت به میزان نیروی وارد شده به سازه فولادی بستگی دارد و طی مراحل طراحی گاست پلیت، در نظر گرفته می‌شود.
- در حین طراحی و تولید گاست پلیت باید محلی برای اتصال آن مهاربندها، تیرها یا ستون‌ها به وسیله پیچ و مهره یا جوش در نظر گرفته شود.
- به طور کلی گاست پلیت ها به دو نوع اصلی کاست پلیت گوشه و ورق اتصال دهنده مهاربندها تقسیم می‌شوند.
- اگر ابعاد گاست پلیت گوشه کمتر از مقدار مورد نیاز طراحی شده باشد، مسلماً طول جوش و یا تعداد پیچ مورد نیاز نیز تأمین نمی‌شود و در هنگام زلزله یا وارد شدن بارهای جانبی دیگر به دلیل عدم تحمل نیروهای رفت و برگشتی، گاست پلیت از ستون یا تیر متصل به آن جدا خواهد شد.
- اگر اتصال ورق گوشه و ورق تقویتی ستون مناسب باشد ولی ورق تقویتی به درستی به ستون جوش نخورده باشد، ورق گوشه در اثر کشش بادبند به جلو کشیده شده و ورق تقویتی را از ستون جدا می‌کند، در نتیجه دیگر بادبند وظیفه خود را به درستی ایفا نخواهد کرد و خساراتی به وجود خواهد آمد.
- اگر طول اتصال عضو بادبندی با ورق گوشه کم باشد، پیش از اینکه بادبند به اندازه تحمل خود به فشار و کشش افتد، ورق در اثر فشار چین می‌خورد و با ایجاد این کمانش، مقاومت خود را از دست می‌دهد که در نتیجه خساراتی به بار می‌آید.
- اگر طول جوش کافی برای اتصال بیس پلیت و ورق گوشه تأمین نشود، بادبند به علت کم بودن طول جوش، تنها بخشی از نیروی خود را به ستون و بیس پلیت و سپس فونداسیون انتقال داده و نقش انتقال نیروها را به طور کامل انجام نمی‌دهد و ممکن است کمانش‌هایی در آن رخ دهد که منتج به خسارات جبران ناپذیری شود.
- البته به طور کلی از آنجایی که استفاده از جوش در اتصال اجزای اسکلت فولادی در جهان منسوخ شده است، توصیه می‌شود تمامی اتصالات با استفاده از پیچ و مهره به یکدیگر متصل شوند.
سخن آخر
چون ورق‌های اتصال بادبند از مهم‌ترین اجزای قاب‌های مهاربندی هستند، گسیختگی یا ایجاد کمانش در این اتصالات می‌تواند به افت قابل ملاحظه مقاومت قاب مهاربندی در برابر بار جانبی منتهی گردد. این چنین کاهش‌های مقاومت در مهاربند، می‌تواند به ایجاد طبقات نرم در سازه منجر گردد که این امر از جمله موارد به وجود آورنده خسارات جبران ناپذیر خواهد بود، لذا در طراحی و تولید ورق‌های اتصال از جمله گاست پلیت باید نهایت دقت در رعایت اصول صورت گیرد.
